آموزش

 

ترموکوپل
Thermocouple

ترموکوپل چیست انواع و کاربرد آن کدام است :

ترموکوپل یکی از پر مصرف ترین سنسورهای اندازه گیری دما محسوب میگردد . این سنسورهای ساده با استفاده از اتصال یک فلز و آلیاژ آن و با توجه به اثر سیبک تولید میشوند و با همین مکانیزم ساده قادر به اندازه گیری دما به راحتی در رنج وسیعی از زیر صفر تا حدود 1700 درجه میباشند . با توجه به پدیده سیبک اتصال هر دو فلز از نوع مختلف باعث ایجاد ترموکوپل شده و تولید میلی ولتی متناسب با دمای اعمال شده میکند از این رو انواع مختلفی از ترموکوپل میتوان تولید کرد در حالی که در استانداردهای متداول میتوان از انواع 10 یا 12 ترموکوپل یاد کرد که در مدلهای های مختلف و با اشکال گوناگون تولید میشود . با توجه به کاربرد ، محیط اندازه گیری دما ،رنج دما ، اندازه گیری دقیق از انواع ترموکوپل میتوان به انواع زیر اشاره کرد :

(CHROMEL-ALUMEL) ترموکوپل تیپ K

ترموکوپل نوع K از سیم فلزی Ni-Cr (به نام تجاری کرومل Chromel) و Ni-Al (به نام تجاری آلومل Alumel) ساخته می شود.این ترموکوپل ارزان قیمت است و یکی از پرکاربردترین ترموکوپل ها می باشد. رنج عملکرد دمایی آن بین −200 °C و +1350 °C و حساسیت آن تقریبا 41  µV/°C است و معمولا در دماهای بالا مورد استفاده قرار می گیرد. ترموکوپل نوع K بخاطر استفاده از مس خاصیت ضد اکسیداسیون دارد لذا در کوره ها که اکسیداسیون رخ می دهد مناسب تر می باشد

(IRON-CONSTANTAN) ترموکوپل تیپ J

این ترموکوپل از فلز آهن Fe و آلیژهای مس - نیکل Cu-Niساخته می شود. رنج دمایی این ترموکوپل بین −180 °C و +750 °C است. به دلیل احتمال اکسید شدن آهن این ترموکوپل ، در صنایع قالب ریزی پلاستیک استفاده می شود. حساسیت ترموکوپل نوع J ، به اندازه ی 55 µV/°Cاست و برای طرح های جدید توصیه می شود. در ترموکوپل نوع J به علت وجود آهن در مکانهایی که امکان اکسیداسیون وجود دارد استفاده نمی شود

(CHROMEL-CONSTANTAN ) ترموکوپل تیپ E

ترموکوپل نوع E با استفاده از فلزات Ni-Cr (کرومل) و Cu-Ni (کنستانتان Constantan) ساخته می شود. محدوده ی عملکرد دمایی آن ، بین −40 °C و +900 °C است. این ترموکوپل با 68 µV/°C بیشترین حساسیت را دارد و می توان از آن در کاربردهای خلاء و مواردی که حسگر در آن حفاظت نشده است ، استفاده کرد.

(COPPE-CONSTANTAN) ترموکوپل تیپ T

ترموکوپل نوع T از مس Cu و آلیاژ نیکل - مس Cu-Ni (کنستانتان Constantan) ساخته می شود. محدوده ی عملکرد دمایی این نوع ترموکوپل ، بین −250 °C و +400 °C است. این ترموکوپل نسبتا ارزان و برای کاربردهای با دمای پایین مناسب است و در برابر رطوبت مقاومت خوبی دارد. حساسیت این ترموکوپل ، 46 µV/°C است.ترموکوپل نوع T در صنعت به دلیل اینکه نسبت به تمام انواع ترموکوپل خطیتر است و رنج درجه حرارت مناسبی دارد و همچنین از حساسیت خوبی برخوردار است در صنعت بیشتر مورد استفاده میگیرد

(NICROSIL-NISIL) ترموکوپل تایپ N

ترموکوپل نوع N از فلزهای Ni-Cr-Si (به نام تجاری نیکروسیل) و Ni-Si-Mg (به نام تجاری نیسیل Nisil) ساخته می شود. محدوده دمائی آن بین−270 °C و +1300 °C است. حساسیت این ترموکوپل ، به اندازۀ 30 µV/°C است و معمولا در دماهای بالا مورد استفاده قرار می گیرد.

(PLATINUM/13% RHODIU-PLATINUM ) ترموکوپل تیپ R

(PLATINUM-PLATINUM /10%RHODIUM ) ترموکوپل تیپ S

( PLATINUM/30% RHODIUM-PLATINUM/6% RHODIUM) ترموکوپل تایپ B

ترموکوپل نوع B ، ترموکوپل نوع S و ترموکوپل نوع R که با استفاده از Pt-Rh (پلاتین - رادیوم) با ترکیبات مختلف ساخته می شود.قیمت آنها بالا و حساسیت آن بسیار کم و در حدود 10 µV/°C و محدوده دمایی آن تقریبا +0 °C و +1750 °Cاست. انواع این ترموکوپل ها در اندازه گیری با دمای بالا مثلا در صنعت شیشه و فولاد به کار می رود.

برای مقایسه بین انواع ترموکوپل رنج دمائی انواع ترموکوپل و همچنین تولرانس دمائی ترموکوپل کلاس یک را در جدول زیر ملاحظه فرمائید :

 

جدول ترموکوپل

همچنین استاندارد تولرانس دمائی کلاس دو و برخی استاندارهای رایج رنگ بندی سیمهای انواع ترموکوپل را در جدول ترموکوپل زیر ملاحظه فرمائید :

جدول انواع ترموکوپل

 

 

در انتخاب ترموکوپل موارد زیر بایستی مورد توجه قرار گیرد :

  1. رنج دمائی کارکرد ترموکوپل
  2. تیپ ترموکوپل
  3. طول ترموکوپل
  4. جنس غلاف ترموکوپل
  5. امکان داشتن خروجی 4 تا 20 میلی آمپر برای ترموکوپل
  6. دقیق بودن ترموکوپل و کلاس دقت آن
  7. نوع سرامیک به کار برده شده در ترموکوپل
 

 



مبدل يا ترانسدیوسر
Transducer or Signal conditioner

مبدل و ایزولاتورترانسدیوسر یا مبدل در ابزار دقیق و اتوماسیون معمولا جهت تبدیل یک کمیت فیزیکی به کمیتی دیگر مورد استفاده قرار میگیرد .سیگنال کاندیشنر یا فرم دهنده سیگنال و يا مبدل به شما امکان تبدیل یک سیگنال الکترونیکی یا خروجی سنسور به کمیت و کیفیت مناسب میدهد . با افزایش استفاده از تجهیزات الکترونیکی در ابزار دقیق در بسیاری از موارد شما بسته به ورودی و خروجی تجهیزات نیاز به تبدیل این پارامترهای فیزیکی به یکدیگر خواهید داشت . برای مثال مقاومت متغير یک پتانسیومتر را میخواهید به ولتاژ یا جریان استانداردی نظیر 4 تا 20 میلی آمپر یا 0 تا 10 ولت تبدیل کنید .

مبدل را میتوان به انواع گوناگونی دسته بندی کرد . برای مثال از نظر نحوه نصب : نمونه های هد مانتد یا ریل مانتد ، همچنین اسلیم یا باریک و... ، از نظر قابلیت تنظیم برای مثال به کمک دیپ سوئیچ یا کامپیوتر و کابل رابط و یا هردو و یا هیچ کدام ، از نظر قابلیت ایزولاسیون بین ورودی و خروجی که ميتواند به جاي barrier یا ایزولاتور نیز مورد استفاده قرار گيرد ، از نظر نحوه سیم بندی ( دو سیمه یا چهار سیمه )دسته بندی نمود . در مقابل به دسته بندي بر مبناي نوع سيگنال ورودي و خروجي و شكل تنظيم اكتفا گرديده است با انتخاب هر كدام از اين دسته بندي ها ميتوان به نمونه هاي موجود از هر كدام دست يافت .

کاليبراتور
Calibrator


کالیبراتوربيشتر تجهيزات اندازه گيری و سنسورها براي دقت مشخصي طراحي گرديده اند . پروسه ای که در آن دقت تجهيز را مورد ارزيابي قرار ميدهند کاليبراسيون نام دارد . کاليبراسيون در حقيقت اندازه‌گيری و تعيين صحت وسيله اندازه‌گيري در مطابقت با مرجع تاييد شده مي‌باشد. مرجع ذکر شده همان کاليبراتور ميباشد که با توجه به پارامتر مورد اندازه گيري و کار آئي ورنج آن به انواع مختلف دسته بندي ميگردد .
کالیبراتور فشار :
کالیبراتور دستی یا هندپمپ فشار Hand pump
کالیبراتور ددوی تستر Dead Weight tester
کالیبراتور های دما :
حمام کالیبراسیون خشک Dry bath calibrator
حمام کالیبراسیون مایع Liquid Bath Calibrator
سیمولاتور ترموکوپل و RTD
پروسس کالیبراتور :
مولتی فانکشن کالیبراتور کالیبراتور و سیمولاتور جریان ، ولتاژ ، فشار

رطوبت سنج
Humidity meter

میزان بخار آب در هوا را به رطوبت میشناسیم .اندازه گیری رطوبت محیط و مواد در بسیاری مواقع و مخصوصا در پروسسهای صنعتی پر اهمیت میباشد . در اندازه گیری رطوبت دانستن برخی تعاریف زیر مفید است .رطوبت سنج
رطوبت نسبی : مقدار رطوبتی که در هواشناسی و در زندگی روزمره از آن یاد میشود رطوبت نسبی است که از نسبت بخار آب موجود در حجم معینی از هوا در دمای مشخص t به وزن ماکزیمم بخار آبی که می‌تواند در همین حجم در دمای t داشته باشد به دست می‏آید .
رطوبت مطلق : مقدار بخار آب موجود در واحد حجم از هوا را رطوبت مطلق می‌گویند. واحد آن گرم بر متر مکعب یا میلی گرم در لیتر است.
نقطه شبنم :اگر دمای هوا به درجه‌ای برسد که در آن هوای مفروض صد در صدترانسمیتر رطوبت از بخار آب اشباع گردد (فشار ثابت)، چنین درجه‌ای به نقطه شبنم موسوم است.
از جمله وسائل اندازه گیری رطوبت رایج میتوان به نمونه های دستی و آزمایشگاهی اشاره کرد که شکلی شبیه با مولتی متر و پرابی با دو الکترود دارند . در نمونه های صنعتی پراب  با یک کنترلر همراه است و در صورت لزوم خروجی 4-20  میلی آمپر جهت انتقال اطلاعات رطوبت استفاده میگردد .

وجود رطوبت سنج در محیطهای مختلف آزمایشگاهی و خانگی و مصارف نظیر مرغداری ها و گلخانه از اهمیت به سزایی برخوردار برای مثال در فصل سرما دانستن رطوبت محل زندگی بسیار مهم است و در صورت خشک بود هوا سبب بروز مشکلات تنفسی میگردد همچنین زیاد بودن رطوبت مشکلات دیگری به همراه خواهد داشت . با رطوبت سنج محیط میتوان رطوبت را اندازه گیری و کنترل نمود .

این رطوبت سنجها ثابت با قابلیت نصب بر روی دیوار و یا استفاده به صورت رومیزی (desktop) جهت اندازه گیری رطوبت و دما در یک محیط محصور نظیر آزمایشگاه و یا بیمارستان و دفتر کار یا محیط کاری در صنعت مورد استفاده قرار میگرد . معمولا این رطوبت سنجها به سنسورهای سر خود دستگاه (embedded) مجهز بوده و قابلیت کالیبره سنسور وجود ندارد . در برخی مدلهای صنعتی و حرفه ای رطوبت سنج امکان کالیبره سنسورهای دما و رطوبت دستگاه وجود دارد . همچنین در برخی مدلهای رطوبت سنج امکان ثبت بیشترین و کمترین مقدار و یا تنظیم ست پوینت برای آلارم در نظر گرفته شده است . جهت انتخاب دستگاه به موارد زیر بایستی توجه داشت :

 

  1. رنج رطوبت سنج
  2. نحوه نصب رطوبت سنج
  3. امکان کالیبره کردن سنسورهای رطوبت سنج
  4. امکان ثبت مقادیر در رطوبت سنج

کنترلر
controller

در مبحث اتوماسیون و ابزار دقیق یکی از محوری ترین تجیهزات کنترلرها است که وظیفه کنترل واتوماتیک کردن پروسه را دارد. واژه کنترلر معمولاً با واژه های سنسور و اکچوئیتور به معنی عمل کننده ( Actuator) همراه است که در تعامل با یکدیگر میتوانند یک لوپ کنترل یا یک حلقه کنترل تشکیل دهند .کنترلر‏ها از نظر کارآئی و قابلیت برنامه ریزی ، آنالوگ یا دیجیتال بودن، تعداد ورودی و خروجی ، مکانیزم کنترل ( تفاضلی ، مشتقی ، نتاسبی ) ( proportional–integral–derivative ) ، مکانیکی یا الکتریکی بودن انواع مختلفی دارند با نامهای PID controller و PLC به منای کنترلر منطقی قابل برنامه ریزی مخفف ( Programmable Logic Contrller ) مشهورند .
امروزه با پیشرفت سخت افزاری و نرم افزاری کامپیوترها به راحتی با نصب نرم افزار و سخت افزار لازم بر روی کامپیوتر میتوان کنترلر منطقی قابل برنامه ریزی غیر حرفه ای داشت که البته در صنعت با توجه به نیاز بالا به ایمنی در مقابل نویز ، گرما و سرما ، رطوبت و گرد و غبار و فالتهای رایج چنین کاری معقول به نظر نمیرسد . کمپانی‏های بسیاری در جهان PLC تولید میکنند که از معروفترین آنها در ایران زیمنس و امرون میباشذد .
برای انتخاب یک کنترلر یا کنترلر قابل برنامه ریزی بایستی به این موارد توجه داشت :
تعداد وروردی و خروجی‏ها
مکانیزم کنترل
نوع پروتکل صنعتی که پیشتیبانی میکند
آنالوگ یا دیجیتال بودن ورودی و خروجی‏ها
قابلیت افزایش کارتهای وروردی و خروجی
قابلیت داشتن دو شبکه ارتباطی همزمان (رداندانسی)
نرم افزار کار با کنترلر
حافظه و سرعت CPU کنترلر
و ...

plc انواع

صفحه2 از2

خانه

Main menu FA

طراحی وب سایت و پشتیبانی : Afzoneha.com